طرح ساماندهی شیر فله‌ای در خراسان‌شمالی؛ ۱۰ سال اجرا، حاصل اندک
حدود یک دهه از آغاز طرح ساماندهی شیر و لبنیات فله‌ای در خراسان شمالی می‌گذرد، اما مسئولان دامپزشکی استان از موفق نبودن این طرح به دلیل تداخل صنفی، ضعف همکاری اصناف و گرایش مردم به مصرف شیر خام خبر می‌دهند.
طعم شیر گرم و سنتی هنوز هم در سفره‌های بسیاری از خانواده‌های خراسان شمالی جاری است؛ طعمی که برای برخی یادآور اصالت و سلامت است اما برای نظام سلامت، بستر نگران‌کننده‌ای برای بیماری‌های مشترک انسان و دام به شمار می‌رود.
با گذشت حدود یک دهه از آغاز طرح ساماندهی شیر و لبنیات فله‌ای در این استان، آمارها و شواهد گویای آن است که این طرح، نه‌تنها به هدف‌های تعیین‌شده نرسیده بلکه به دلیل تداخل صنفی و بی‌توجهی برخی اصناف، همچنان درجا می‌زند.
سنت در برابر سلامت
در بازارهای محلی و حتی در برخی خواروبارفروشی‌های بجنورد و دیگر شهرهای استان، همچنان بطری‌های شیر خام بدون نظارت عرضه می‌شود؛ شیرهایی که گاه از دامداری‌های پراکنده روستایی با خودروهای غیربهداشتی و بدون نظارت دامپزشکی به مغازه‌ها می‌رسند.
رییس اداره نظارت بر بهداشت عمومی دامپزشکی خراسان شمالی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا می‌گوید: با وجود ممنوعیت، عرضه شیر فله‌ای در فروشگاه‌های مواد غذایی همچنان ادامه دارد و همین موضوع طرح ساماندهی را با شکست مواجه کرده است.
ابراهیم تقوایی‌مقدم تاکید می‌کند که ذائقه مردم به مصرف لبنیات سنتی، به‌ویژه شیر خام، تغییر نکرده و همین مسئله از عوامل مؤثر در عدم موفقیت طرح بوده است.
وی عنوان می کند: مردم، شیر فله‌ای را به دلیل ارزان‌تر بودن و طعم متفاوتش ترجیح می‌دهند، اما غافل از آن که این انتخاب می‌تواند زمینه‌ساز ابتلا به بیماری‌هایی همچون تب مالت باشد.
تداخل صنفی؛ گره کور اجرای طرح
بر اساس اعلام دامپزشکی، قرار بود عرضه شیر خام تنها در واحدهای صنعتی و تحت نظارت انجام شود. با این حال، دخالت صنوفی مانند خواروبارفروشان، که مجوز فروش شیر فله را ندارند، نظم اجرای طرح را به‌هم زده است.
تقوایی‌مقدم با اشاره به نقش مخرب این تداخل صنفی می‌گوید: اصناف باید به مسئولیت اجتماعی خود در قبال سلامت مردم آگاه باشند. دامپزشکی نمی‌تواند به‌تنهایی بار اجرای این طرح را به دوش بکشد.
در حال حاضر بیش از ۹۵ درصد دامداری‌های استان به‌صورت سنتی و پراکنده فعالیت می‌کنند و نظارت بر آن‌ها دشوار است. این در حالی است که شیر تولیدی این واحدها اغلب به‌صورت مستقیم به بازار مصرف می‌رسد و هیچ‌گونه فرآیند پاستوریزاسیونی بر روی آن انجام نمی‌شود.
لزوم فرهنگسازی مصرف درست لبنیات
طرح ساماندهی، تنها یک دستورالعمل اجرایی نیست؛ به باور کارشناسان، موفقیت چنین طرحی نیازمند تغییر نگرش عمومی و فرهنگسازی در سطح جامعه است. با وجود هشدارهای مکرر دستگاه‌های بهداشتی و واکسیناسیون سالانه دام‌ها، همچنان شیر خام فله‌ای سهم پررنگی در سفره‌ها دارد.
به گفته تقوایی؛ فرهنگسازی باید از مدارس، رسانه‌ها و نهادهای اجتماعی آغاز شود؛ چرا که بدون همراهی مردم، هیچ طرحی به موفقیت نمی‌رسد.
۱۰ سال از شروع طرح ساماندهی لبنیات فله‌ای در خراسان شمالی می‌گذرد، اما همچنان شیر خام بی‌نام و نشان در بطری‌های نوشابه و دبه‌های رنگ‌ورورفته به خانه‌های مردم می‌رسد؛ بی‌آنکه کسی بداند چه تهدیدهایی را به درون آشپزخانه خود می‌برد.
طرحی که باید حافظ سلامت باشد، امروز به سندی از ناکامی در همکاری میان دستگاه‌ها و اصناف تبدیل شده است.