یک یاداشت از استاد علی رحیمی به بهانه هفته خوشنویسی:
“ضعف” در باورها بزرگترین مشکل حوزه فرهنگ است.
فرهنگ که مجموعه‌ای از دانش‌ها، آگاهی‌ها، باورها، ارزش‌ها، هنجارها و آداب و رسوم های یک جامعه هست یک مشکل اساسی دارد و آن ضعف در باور های آن است.
این ضعف در باور فرهنگی هم در خانواده ها وجود دارد و هم در بدنه مدیریت فرهنگی در سطح خرد و کلان و در حوزه خوشنویسی هم اینطوری است.
هنوز مدیران و متولیان فرهنگی، آموزشی و خانواده ها “باور ضعیفی” در خصوص مؤلفه های فرهنگی و هویتی از جمله “خط ” که یک عنصر مهم فرهنگی است را دارند.
البته، دانش و آگاهی در این خصوص را دارند اما باور قوی، در این خصوص وجود ندارد و هنوز باور جدی وجود ندارد که “خط ملی” یعنی خط “نستعلیق”، بخش مهمی از”هویت” ماست، لذا تابلوی سر درب اداره‌ی فلان مدیر هنوز به خط غیر ملی نوشته می شود.
مدیر، یک مدیر فرهنگی است اما باور فرهنگی کافی ندارد، اگر سوال کنیم “خط ملی ” ما ایرانی ها چه نام دارد؟ شاید نامش را هم ندانند، چون این باور برایشان، مهم نبوده است.
به یک نمونه ضعف فرهنگی دیگر اشاره می کنم: اگر کتاب حافظ یا گلستان و سعدی و… را که به خط نستعلیق نوشته شده و به دانش آموز دبیرستانی بدهید که بخواند برایش، خواندنش سخت هست چرا که در رسم الخط های ما در کتاب های درسی به این عنصر مهم به اندازه کافی توجه نشده اگر قبلا درسی به نام هنر خوشنویسی در مدارس وجود داشت الان یا حذف شده و یا بسیار کم رنگ شده است، در صورتی که در بیش از ۱۰۰ سال گذشته کلیه کتاب های درسی ما با خط نستعلیق نوشته می شد و چشمان دانش آموزان ما با لطافت های خط نستعلیق آشنا بود.
اما الان با گذشت بیش از ۱۰۰ سال، برای دانش آموزان این زمانه، خواندن متون به خط، نستعلیق که هویت ما را تشکیل می دهد راحت نیست چرا که رفته رفته باور فرهنگی در این خصوص ضعیف شده است و به بهانه چاپ و سرعت در امور نوشتاری در دام تهاجم فرهنگی بیگانگان، گرفتار شده ایم، اول اسناد ارزشمند ما که با خط نستعلیق بود رفته رفته جایش را به خط تایپی غیر نستعلیق داد، وزارت ارشاد در دهه ۷۰ پست خطاطی را از ادارات کل فرهنگ و ارشاد حذف کرد، وزارت آموزش وپرورش مدارک خوشنویسی فرهنگیان که از انجمن خوشنویسان ایران دریافت می کردند و قبلا هر مدرکی ۸۵ امتیاز ضمن خدمت برای فرهنگیان داشت که انگیزه ای برای حرکت بسوی خوش خطی بود را حذف کرد، اداره ثبت احوال شناسنامه های ما که با خط، تحریری زیبا نوشته می شد جایش را به حروف چاپی و تایپ شده دادند، درس خوشنویسی از مدارس حذف شد، که از این دست مثال ها بسیار هست بنابراین کم کم اهمیت موضوع خوش خطی، برای خانواده ها هم کم رنگ شد و آن روحیه تلاش و “تربیت هنری” و شکوفایی ذوق و استعدادهای هنری
برای فرزندان و خانواده ها هم رفته رفته ضعیف شد….
می گویند کامپیوتر هست خودش دیگر می نویسد و لازم نیست بچه های ما به زحمت بیفتند و ساعت ها تمرین کنند که خط زیبایی داشته باشند غافل از این که در لابلای تمرین خوشنویسی حروف و کلمات، روح و روان بچه‌ها تلطیف می شود و اعتماد به نفس شان بالا می رود و خیلی خیر و برکات دیگر نصیب شان خواهد شد.
این بی توجهی ها باعث می شود کم کم به “داشته های خود” اهمیت ندهیم و بی تفاوت باشیم.
البته در کنار این عوامل، کم توجهی دستگاه های متولی فرهنگی هم به مقوله حفظ این “میراث فرهنگی، یکی دیگر از دلایل کم توجی به این هنر ایرانی و اسلامی شد.
به عنوان مثل من بیش از ۴ دهه در حوزه هنر و به ویژه هنر خوشنویسی تلاش می کنم کار مهمی از اداره میراث فرهنگی برای تقویت هنر خوشنویسی ندیدم جز یکی دو نمایشگاه از آثار هنرمندان در استان و همچنین یک نمایشگاه هم تحت عنوان رویدادهای هنری جمهوری اسلامی ایران در کشور ترکمنستان بود که آثاری از تعدادی از هنرمندان استان و کارهای خودم بود و دیگر چیزی از این اداره ندیدم که برای حداقل میراث داران این هنرها کاری کرده باشند تا ایجاد انگیزه بشود برای نسل جدید.
خلاصه اینکه کم کاری و بی توجهی خیلی ها باعث شد که الان ما با جمعیتی بد خط مواجه شویم، الان کسانی به سراغ ما می آیند و در کلاس های خوشنویسی شرکت می کنند که خط آن ها خوانده نمی شود، در صورتی که حضرت علی علیه السلام در باب خوش خطی می فرماید: خط خوب برای فقیر، ثروت؛ برای غنی زیبایی و برای حکیم کمال است.
حسینعلی ظفری
خبرنگار پایگاه خبری اندیشه شهرستان شیروان
دیدگاهتان را بنویسید